Terapia Dialektyczno Behawioralna, w skrócie DBT jest trzecią falą terapii poznawczo-behawioralnej. Powstała w wyniku prac nad potrzebami pacjentów z zaburzeniem osobowości z pogranicza (borderline personality disorder). Zasady terapii opracowała w latach ‘80 Marshia Linehan.
Pierwsze badania nad skutecznością DBT przeprowadzono na osobach z zaburzeniem osobowości z pogranicza z tendencjami samobójczymi. Wyniki okazały się pozytywne, a kolejne badania wykazały skuteczność w następujących populacjach: nastolatki z tendencjami samobójczymi; osoby cierpiące na depresję, osoby z osobowością dyssocjalną osoby z bulimią i napadowym jedzeniem. DBT okazuje się skuteczne również w leczeniu zaburzeń lękowych, zaburzeń odżywiania, a przede wszystkim w leczeniu zaburzenia osobowości typu borderline.
Ale na czym to polega?
DBT łączy techniki terapii poznawczo-behawioralnych (m.in. modyfikacja poznawcza, ekspozycja, regulacja emocji) z uważnością, akceptacją i procesami dialektycznymi. Jest to terapia z wyboru dla osób cierpiących na borderline.
Podstawowa wersja DBT, której skuteczność najczęściej badano, składa się z czterech komponentów:
- psychoterapii indywidualnej: godzinne cotygodniowe spotkania, na których omawia się bieżące wydarzenia, ze ścisłą hierarchią zachowań do wyeliminowania. Na pierwszym miejscu znajdują się próby, groźby samobójcze i samouszkodzenia (jeżeli pacjent będzie hospitalizowany, to terapia będzie przerwana), na drugim zachowania kolidujące z terapią (jeśli pacjent nie przychodzi na terapię, to nie można mu pomóc). Na trzecim miejscu są zachowania kolidujące z jakością życia (brak pracy, zażywanie narkotyków, niebezpieczny seks).
- treningu umiejętności: cotygodniowe spotkania grupowe lub indywidualne na których przerabia się kolejne umiejętności, omawia prace domowe i ćwiczy nowe zachowania.
- coachingu telefonicznego: pacjent ma możliwość kontaktu telefonicznego ze swoim terapeutą między sesjami w przypadku kryzysu. Kontakt telefoniczny powinien nastąpić, zanim pacjent zastosuje dysfunkcyjne zachowanie.
- konsultacje dla terapeutów: cotygodniowe spotkania superwizyjne zespołu, gdzie terapeuci wspierają się wzajemnie, rozwiązują problemy terapeutyczne oraz dbają, by nie odbiegać od zasad DBT w oferowanym leczeniu.
Prowadzenie terapii osób cierpiących na BPD wymaga od psychoterapeuty dużego wysiłku.
Specjaliści poza terapeutami DBT często niewiele wiedząc o tym zaburzeniu, boją się pracy z pacjentami z borderline. W społeczeństwie funkcjonuje wiele mitów na temat BPD. Zakłada się , że osoby te są agresywne, przekraczają granice, że są trudni do wyleczenia. Takie przekonania przeszkadzają w terapii i prowadzą do szybkiego wypalenia terapeuty.
W związku z tym opracowano efektywne dla terapii założenia na temat biorących w niej udział pacjentów:
• Pacjenci radzą sobie najlepiej, jak mogą.
• Pacjenci chcą poprawy swojego stanu.
• Pacjenci muszą radzić sobie lepiej, starać się bardziej i muszą być bardziej zmotywowani do zmiany.
• Pacjenci nie spowodowali swoich problemów, ale to na nich spoczywa odpowiedzialność, by je rozwiązać.
• Takie życie, jakie aktualnie prowadzą pacjenci, jest nie do wytrzymania.
• Pacjenci muszą nauczyć się nowych zachowań we wszystkich możliwych kontekstach.
• Pacjenci nie mogą odnieść porażki w terapii.
• Terapeuci leczący osoby z zaburzeniem osobowości z pogranicza potrzebują wsparcia.
Pracując w oparciu o te założenia terapeuta ma możliwość prowadzenia efektywnej terapii.
Terapia ma ustalony przebieg i opiera się o hierarchię celów ustalonych wcześniej z pacjentem. Trening umiejętności składa się z kilku modułów:
– uważność
– umiejętność regulacji emocji
– umiejętności interpersonalne
– umiejętności przetrwania kryzysu, odporność na stres.
Terapia dialektyczno behawioralna ma wysoką skuteczność (potwierdzoną badaniami) i jest terapią z wyboru dla osób z diagnozą borderline. Jak pokazują wyniki testów po 2 latach u większości pacjentów (95%) nie stwierdza się kryteriów tego zaburzenia.