Zaburzenie osobowości typu borderline charakteryzuje się niestabilnym wzorcem relacji, obrazu samego siebie i afektu oraz impulsywnością. Pacjenci z BPD podejmują dramatyczne próby uniknięcia opuszczenia. Jednym z objawów BPD jest samouszkadzanie się i podejmowanie prób samobójczych, poczucie pustki, nieposkromionej złości, zaburzenia dysocjacyjne, paranoja.
Zachowania suicydialne i samouszkadzanie się są niezwykle częste u pacjentów z borderline. Według badań Zanarini i in. z 1990 r dotyczą ponad 70% cierpiących na to zaburzenie, podczas gdy w grupie kontrolnej, którą stanowiły osoby zdiagnozowane jako cierpiące na inne zaburzenia osobowości, zachowania takie przejawiało 17,5% badanych.
Stawiając diagnozę BPD klinicyści często tłumaczą zachowania suicydialne jako przejaw dodatkowo występującej depresji. Warto jednak może mieć inne podłoże. Dodatkowo, zazwyczaj samouszkadzanie się i zachowania suicydialne , traktowane są przez psychologów, terapeutów i psychiatrów jako tożsame. Jednak, jak twierdzi dr. Jessica Gerson na łamach Psychiatric Times, konieczne jest wyjaśnianie przyczyn i zapobieganie tym dwóm objawom, oddzielnie, niezależnie, szczególnie w kontekście pacjentów z BPD.
Zachowania suicydialne w BPD vs w depresji
W tradycyjnym ujęciu, podejmowanie prób samobójczych tłumaczy się rozpaczą i pragnieniem przez pacjentów śmierci w związku z ogromem smutku, jaki odczuwają. Zwykle stawia się wtedy diagnozę depresji. Podejmuje się leczenie środkami antydepresyjnymi, stosuje się psychoterapię, lub kombinację tych dwóch rozwiązań. Inaczej jednak wygląda kwestia zachowań suicydialnych w kontekstcie BPD. Zachowania te w przypadku osób z BPD wydają się być bardziej spontaniczne, krótkotrwałe, nieoczekiwane niż u osób cierpiących na depresję. Jest to ostateczna próba zakończenia cierpienia i bólu psychicznego. Często też jest związana z poczuciem pustki i niskiej samoceny.
Ryzyko podjęcia próby samobójczej u osób z depresją i u osób cierpiących na BPD również wydaje się różne. Brodsky i inni w swoich badaniach z 1995 zauważyli, że istnieje korelacja między zachowaniami suicydialnymi u pacjentów z borderline a zachowaniami dysocjacyjnymi. Jednak wyniki szeregu badań każą zwrócić uwagę zwiększenie ryzyka popełnienia samobójstwa u osób zdiagnozowanych jako osoby z BPD oraz cierpiących na depresję.
Samouszkadzanie a zachowanie suicydialne
Zachowania suicydialne zwykle definiuje się jako autodestrukcyjne zachowania prowadzące do śmierci. Z takiej definicji wynika, że aby zachowanie uznać za suicydialne, musi występować zarówno akt jak i intencja śmierci. Samouszkadzanie, czy zachowanie samo-destrukcyjne to zachowanie, które w swoim zamierzeniu nie ma prowadzić do śmierci. Jest próbą zredukowania stresu, poradzenia sobie z emocjami oraz wyrażenia tego, co czuje pacjent. Zwykle pacjent ma poczucie odrętwienia, przymusu zredukowania napięcia, oszołomienia, dużej dozy krytyki wobec samego siebie. Po dokonaniu aktu samouszkodzania się następuje krótkotrwała ulga. Dopiero później może dojść do pojawienia się emocji wtórnych- wynikających z tego, że doszło do samego aktu samookaleczenia.
Dodatkowo wytłumaczenia wymaga termin parasamobójstwo. Jest to grupa zachowań – zarówno prób samobójczych, jak i samookaleczeń, których wynikiem nie jest śmierć. Ta grupa zachowań jest również jednym z objawów BPD.
Dodatkowo, cel zachowań suicydialnych i samouszkodzeń jest inny. Samobójstwo ma prowadzić do śmierci. Samouszkadzanie się, jak podkreśla M. Linehan, są podejmowane w celu wyregulowania emocji, doprowadzenia do równowagi emocjonalnej, z którą osoby cierpiące na borderline mają szczególny problem. Pacjenci często mówią, że w wyniku samookaleczenia dochodzi u nich do wyciszenia i poczucia równowagi. Chociaż samouszkadzanie się jest wynikiem napięcia emocjonalnego i stresu, prowadzi do zredukowania tych odczuć i pozwala pacjentom na osiągniecie swego rodzaju poziomu równowagi. Pacjenci otrzymują w ten sposób nagrodę, co z kolei powoduje, że zachowania autodestrukcyjne są podtrzymywane.