Borderline a osobowość zależna

Zaburzenie osobowości typu borderline często wiąże się z innymi zaburzeniami osobowości. Jednym z najczęstszych zaburzeń, z jakimi borykają się osoby z BPD, jest osobowość zależna.

Pisaliśmy już o osobowości zależnej wielokrotnie, ale częstość współwystępowania jest na tyle duża, że warto wspomnieć o nim raz jeszcze. Zwłaszcza, ze część kryteriów diagnostycznych jest wspólna dla obydwu zaburzeń.

Co to jest osobowość zależna?

DPD to zaburzenie osobowości charakteryzujące się wszechobecną i nadmierną potrzebą opieki. W podręczniku diagnostyki i statystyki zaburzeń psychicznych – wydanie 5, podręczniku stosowanym przez specjalistów w zakresie zdrowia psychicznego do ustalenia kryteriów diagnostycznych, DPD jest klasyfikowany jako klaster C. Oprócz DPD w kastrze C znajdziemy osobowość unikającą oraz obsesyjno-kompulsywną.  Wszystkie trzy  zaburzenia charakteryzują się wysokim poziomem lęku.

Będąc jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń osobowości,

DPD występuje u około 14% osób z zaburzeniami osobowości i około 2,5% ogółu populacji.  Wykazano również, że DPD współwystępuje z zaburzeniami nastroju i lęku, takimi jak depresja, fobie, obsesyjno-kompulsywne i nadużywanie alkoholu.

Typowymi  objawami zaburzenia osobowości zależnej to:

  • Strach przed samotnością
  • Unikanie podejmowania inicjatywy lub odpowiedzialności
  • Wrażliwość na krytykę
  • Brak opinii

Osoba z DPD odczuwa wszechobecną i nadmierną potrzebę, aby się nią zająć, co prowadzi do uległych i przywiązujących zachowań. Odczuwa stałą obawę o bycie odrzuconym. Ma to początek we wczesnej dorosłości i jest obecne w różnych kontekstach, na co wskazuje pięć (lub więcej) z następujących:

  1. Osoba zależna ma trudności w podejmowaniu codziennych decyzji bez nadmiernej ilości porad i zapewnień od innych.
  2. Potrzebuje innych, aby wziąć na siebie odpowiedzialność za większość głównych obszarów swojego życia
  3. Ma trudności z wyrażaniem nieporozumień z innymi z obawy przed utratą wsparcia lub zgody.
  4. Ma trudności z inicjowaniem projektów lub samodzielnym robieniem (z powodu braku pewności siebie w osądzie lub umiejętnościach, a nie braku motywacji lub energii)
  5. Podejmuje się nadmiernego wysiłku, aby uzyskać wsparcie ze strony innych, do tego stopnia, że  robi rzeczy nieprzyjemne.
  6. Czuje się niekomfortowo lub bezsilnie, gdy jest sam, z powodu przesadnych obaw, że nie jest w stanie troszczyć się o siebie
  7. Pilnie poszukuje innego związku jako źródła opieki i wsparcia, gdy bliski związek się kończy
  8. Jest nierealistycznie zaabsorbowany obawami, że zostaną pozostawieni, by troszczyć się o siebie

Formalna diagnoza DPD wymaga, aby pracownik zdrowia psychicznego zidentyfikował 5 z powyższych 8 kryteriów jako pozytywne. Niektóre osoby wykazują wszystkie 8. Większość posiada tylko kilka.

Oczywiście większość osób od czasu do czasu wykazuje co najmniej jedno z powyższych kryteriów. To nie znaczy, że cierpią na DPD. Do diagnozy zaburzeń osobowości konieczny jest wszechobecny szereg kilku z powyższych kryteriów, a diagnozę może przeprowadzić jedynie wykwalifikowany specjalista w dziedzinie zdrowia psychicznego.

Jak zachowuje się osoba posiadająca osobowość zależną?

Osoby z osobowością zależną prezentują różny wzorzec zachowań, ale część z nich jest częściej występująca niż u innych osób. Do takich zachowań czy schematów myślenia i postępowania należą:

Katastrofizm – nawyk automatycznego przyjmowania „najgorszego scenariusza” i niewłaściwe scharakteryzowanie niewielkich lub umiarkowanych problemów lub problemów jako katastroficznych zdarzeń.

Uzależnienie – niewłaściwe i chroniczne poleganie przez osobę dorosłą na innej osobie na jej zdrowiu, życiu, podejmowaniu decyzji lub osobistym i emocjonalnym dobrostanie. Depresja – Osoby cierpiące na zaburzenia osobowości są często diagnozowane jako osoby cierpiące na depresją.

Zależność w związku – niezdrowy i przytłaczający poziom uwagi i zależności od innej osoby, którą uważa się za jedyną mogącą zapewnić opiekę.

Obawa przed porzuceniem – irracjonalne przekonanie, że istnieje bezpośrednie niebezpieczeństwo odrzucenia lub zastąpienia.

Uczucie pustki – silne przekonanie, że życie codzienne ma niewielką wartość lub znaczenie, co prowadzi do impulsywnego apetytu na silne doznania fizyczne i dramatyczne doświadczenia związane z relacjami.

Brak stałości obiektu – nieumiejętność zapamiętania, że ludzie lub przedmioty są spójne, godne zaufania i wiarygodne, zwłaszcza gdy znajdują się poza twoim bezpośrednim polem widzenia.

Niska samoocena –  negatywnie zniekształcona autoprezentacja, która jest niezgodna z rzeczywistością.

Dublowanie – naśladowanie lub kopiowanie cech, zachowań lub cech drugiej osoby  w obawie przed krytyką jeśli pokaże się własne zdanie.

Ataki paniki – Krótkie intensywne epizody strachu lub lęku, którym często towarzyszą objawy fizyczne, takie jak hiperwentylacja, drżenie, pocenie się i dreszcze.

Parentification – forma odwrócenia ról, w której dziecko niewłaściwie spełnia rolę zaspokajania emocjonalnych lub fizycznych potrzeb rodzica lub innych jego dzieci.

Kompetencja selektywna – demonstrowanie różnych poziomów inteligencji, pamięci, zaradności, siły lub kompetencji w zależności od sytuacji lub środowiska.

Nienawiść do samego siebie – nieakceptowanie samego siebie, swoich działań i przekonań

Wiktymizacja siebie – rzucanie się w rolę ofiary.

Stalking – jakikolwiek wszechobecny i niepożądany wzorzec nawiązywania kontaktu z inną osobą.

Testowanie – Wielokrotne zmuszanie innej osoby do wykazania lub udowodnienia swojej miłości lub zaangażowania w związek.

Osoba cierpiąca na DPD często czuje się bezradna lub niezdolna do samodzielnego radzenia sobie – a często i niewłaściwie stara się przenieść odpowiedzialność za swoją sytuację lub dobrostan na inną.

Ludzie cierpiący na DPD zazwyczaj unikają zawodowo stanowisk, gdzie trzeba brać na siebie  odpowiedzialność i czują lęk przed podjęciem nawet rutynowych, czasem trywialnych decyzji.

Często utrzymują bardzo niewielką liczbę relacji z ludźmi, zwykle z takimi, którzy zapewniają im takie środowisko, które chroni ich przed wzięciem odpowiedzialności za siebie.

Osoby te są często narażone na wykorzystanie ze strony innych osób.

Występowanie DPD

Jak podają statystyki zaburzenie to występuje u około 1 na 200 osób dorosłych. Częściej zdiagnozowana jest u kobiet niż u mężczyzn. Jest najczęściej diagnozowana u młodych dorosłych.

DPD rzadko, diagnozuje się u dzieci, zwłaszcza że  takie zależne zachowania są ogólnie uważane  w tym wieku za pożądane. Zachowania takie są uważane za normalne w dzieciństwie, ale u niektórych osób utrzymuje się i nasila  w dorosłość.

BPD a DPD

Część objawów zaburzenia osobowości borderline i osobowości zależnej nakłada się na siebie. Zarówno osoby cierpiące na BPD jak i DPD odczuwają ogromny strach przed porzuceniem i podejmują działania w celu uniknięcia porzucenia. Posiadają obsesyjne myśli opuszczenia ich ulubionej osoby tego, że zostaną same i same będą się musiały troszczyć o siebie. Stąd często wydaje się, że przechodzą od związku do związku.

Te dwa zaburzenia często nakładają się na poczucie samotności, unikanie odpowiedzialności i trudności w utrzymywaniu relacji.

Jednak na tym koniec podobieństw. Przede wszystkim BPD jest zaburzeniem osobowości w klastrze b (dramatycznym), a DPD jest zaburzeniem osobowości typu klaster c (lęk). Klaster b / dramatyczny charakteryzuje się emocjonalnością, występowaniem chaosum niestabilnością, dramatycznością. Osoby cierpiące na zaburzenia z klastra C  są pełne lęku i niepokoju.

Najłatwiejszym sposobem rozróżnienia tych dwóch typów osobowości jest fakt, iż BPD charakteryzuje się „odhamowaniem” i określa się je jako; „Uporczywe lub częste gniewne uczucia, gniew lub drażliwość w reakcji na drobne urazy i obelgi”. W BPD emocje są wypuszczane na zewnątrz. Ponieważ osoby z BPD naprzemiennie kochają , a potem nienawidzą huśtawki nastrojów są intensywne.

W przeciwieństwie do osób z DPD, osoby z BPD  doświadczają wściekłości, impulsywności i agresji. Mogą być lekkomyślne i mogą popełniać samookaleczenia i postrzegać świat jako czarno-biały, bez pośredniego podłoża.

Kryteria DPD nie obejmują wybuchów złości  lub silnych wahań nastrojów. Oczywiście, nastroje osób z DPD mogą się zmieniać w zależności od ich sytuacji z najbliższymi nie są to nigdy wybuchy czy ataki na ukochane osoby.

Podczas gdy ktoś z DPD może reagować z intensywną surowością na wyobrażone  lub prawdziwe opuszczenie, uzewnętrzniony lub uwewnętrzniony gniew nie jest częścią tego zaburzenia. Osoby z  BPD cierpią z powodu wielu problemów tożsamościowych, które nie są obecne w przypadku osób z  DPD.

Częstotliwość współwystępujących DPD i BPD

Podczas, gdy badania dotyczące współwystępowania zaburzeń osobowości są dość ograniczone, niektórzy badacze badali nakładanie się osobowości zależnej i borderline. Jedno z badań wykazało, że ponad 50 procent pacjentów z BPD spełnia również kryteria DPD.

Występowanie tych chorób współistniejących może być spowodowane tym, że niektóre cechy DPD są bardzo podobne do cech BPD. Na przykład osoby z BPD odczuwają wrażliwość na odrzucenie – mają skłonność do rozpaczania nawet przy najmniejszym spostrzeżeniu odrzucenia. Osoby z DPD mogą reagować podobnie do krytyki lub postrzegania opuszczenia przez bliskich.

Występowanie podobnych cech u osób z BPD jak i DPD powoduje, że diagnoza może być utrudniona.

Dlatego szczególnie ważne jest , by wszystkie powyższe kwestie brać pod uwagę i uwzględniać dokonując wywiadu klinicznego z pacjentem przy stawianiu diagnozy.